Референдум. Ата Заңымызға енгізілетін түзетулер туралы нені білу қажет?

Бүгін ҚР Президенті жанындағы ОКҚ алаңында ҚР Әділет вице-министрі Алма Мұқанованың қатысуымен баспасөз конференциясы өтті.

Вице-министр Ата Заңымызға енгізілетін түзетулер турасында айтып берді. 

«Конституцияның 91-бабына сәйкес түзетулер жобасын Конституциялық Кеңес қарастырып, ағымдағы жылғы
4 мамырда түзетілер бойынша оң қорытынды берді.

Өз кезегінде, Конституцияның 91-бабына сәйкес Конституцияға түзетулерді қабылдаудың 2 жолы бар: республикалық референдум арқылы немесе Парламент арқылы. Президент бірінші жолды – референдумды таңдады, өйткені дәл осы жол демократиялық институттардың дамуын көрсетеді.»,-деді Алма Қайратқызы.

Айта кетейік, Президент 5 маусымда республикалық референдум өткізу туралы Жарғы қабылдаған болатын. Референдумға елдің кәмелетке толған азаматтары қатыса алады. Қазір Орталық сайлау комиссиясы референдумға қатысуға құқығы бар адамдардың тізімін жасақтауда.

 «Референдумға 1 мәселе – Конституцияға түзетулер қабылдау мәселесі шығарылады. Егер 11 қаладағы халықтың көпшілігі «жақтап» дауыс берсе, онда түзетулер қабылданды деп есептеледі. Егер бұл көрсеткішке қол жеткізілмесе, онда түзетулер қабылданбаған болып саналады. Неліктен мен 11 қала туралы айтып отырмын, түсіндіремін. «Республикалық референдум туралы» Конституциялық Заң бойынша референдумға шығарылатын мәселе, егер ол үшін өңірлердің (облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың) кемінде үштен екісінде дауыс беруге қатысқан азаматтардың жартысынан астамы жақтап дауыс берсе, қабылданды деп есептеледі. Айта кетейін, қазір Қазақстанда
17 өңір бар (жаңа 3 облысты құру туралы Жарлық – олар Абай, Ұлытау, Жетісу облыстары ағымдағы жылдың 8 маусымынан бастап қолданысқа енгізіледі), осылайша 17 өңірдің үштен екісі 11 өңірді құрайды.Осыған байланысты Конституцияға түзетулерді қабылдау толығымен халықтың еркіне байланысты болады»,-
деді вице-министр.

Алма Мұқанованың айтуынша түзетулерді 12 блокқа бөлуге болады. Біріншісі Президенттің лауазымына байланысты шектеулер.

 «Президенттің жақын туыстары үшін саяси лауазымдар мен квазимемлекеттік секторда басшылық лауазымдарды атқаруға шектеу болып табылады. Екіншіден, Президенттің өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болуына шектеу қою. Бұдан әрі Президенттің өңірлер әкімдерінің актілерінің күшін жою және тоқтата тұру, аудандардың, облыстық және аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдық округтердің әкімдерін босату құқығы алынып тасталады»-деді вице-министр.

Сонымен қатар, Тұңғыш Президент мәртебесіне байланысты барлық нормаларды алып тастау көзделген. Мәселен, 1) Бірінші Президентке 2 реттен артық сайлану мүмкіндігімен; 2) оның қызметін жекелеген Конституциялық заңмен реттеумен; 3) Тұңғыш Президент іргесін қалаған Республика қызметінің түбегейлі принциптерінің және және оның мәртебесінің өзгермеуімен байланысты 3 норма алып тасталады.

Ата Заңға енгізілетін түзетулер қатарында жерді, оның қойнауын, суды, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, басқа да табиғи ресурстарды халық меншігі деп жариялау қарастырылған. Алма Мұқанованың айтуынша тағы бір маңызды түзету - кейбір адамдардың лауазымда болуына байланысты шектеулер. «Мәселен, Конституциялық Соттың, Жоғарғы Соттың және өзге де соттардың төрағалары мен судьялары, Орталық сайлау комиссиясының, Жоғары аудиторлық Палатаның Төрағасы мен мүшелері үшін саяси партияда, кәсіподақтарда болуға, және қандай да бір партияны қолдауға тыйым салу ұсынылады»,-деді вице-министр.

Сонымен қатар, Ата Заңға енгізілетін түзетулерде өлім жазасын жою да көзделген. Айта кетейік, елімізде 2003 жылдан бастап өлім жазасына мораторий енгізілген.

Бұдан басқа, Мәжіліс алдында жылына екі рет республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есеп беретін Жоғары аудиторлық палата құру, құқық қорғау институтарын күшейту көзделген.

Вице-министр Алма Мұқанованың айтуынша аса маңызды бірқатар түзетулерді түсіндіруге – олардың қоғам үшін маңыздылығына дәлірек тоқталуға болады.

Біріншіден, Конституциялық Соттың құрылуы. Екіншіден, Парламенттің қалыптасу моделін және жалпы сайлау жүйесін өзгерту. Үшіншіден, заңдарды қабылдау жүйесін өзгерту. Төртіншіден, әкімшілік құқық бұзушылық бойынша соттардың шешімдері бойынша мәжбүрлі еңбекті қолдану мүмкіндігі. Бұдан басқа облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдерін тағайындау тәртібін өзгерту де қарастылырып отыр.

сілтеме https://www.gov.kz/memleket/entities/adilet/press/news/details/370030?lang=kk

 

 
 
Жаңалықтар
14.12.2022
Астана қаласында Сот сараптамалары институтының жаңа ғимараты ашылды
14 желтоқсан күні сағат 12.00-де ҚР Әділет министрі Қ.С.Мусин, ІІМ Ахметжанов Марат Мұратұлы, Астана қаласы әкімінің орынбасары Есет Берікұлы, Сыбайла...
10.11.2022
БҰҰ өңірлік бағдарламасы аясында жұмыс тобының отырысы өтті
Астана қаласында 2022 жылғы 8-9 қарашада Біріккен Ұлттар Ұйымының Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасының (бұдан әрі - БҰҰ ЕҚБ) өкілдері Ауғанстан...
19.10.2022
2022 жылғы 19 қазанда Қазақстан Республикасының Әділет министрі Қ. С. Мусин сот-медициналық, психиатриялық, наркологиялық сараптамалардың проблемалық мәселелері бойынша кеңес өткізді
Кеңеске Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Сараптама қызметін ұйымдастыру департаментінің, Сот сараптамалары орталығының, Астана қаласы бойы...
07.10.2022
Сот сараптамаларын тағайындау және жүргізу кезінде туындайтын проблемалық мәселелер бойынша ішкі істер министрлігімен кеңес өткізілді.
Ағымдағы жылдың 6 қазанында Әділет министрлігінің Сараптама қызметін ұйымдастыру департаментінің және сот сараптамалары орталығының басшылығы ішкі іст...
30.09.2022
Қазақстан Республикасы ӘДІЛЕТ ОРГАНДАРЫНЫҢ 30 ЖЫЛДЫҚ МЕРЕКЕСІН ӨТКІЗДІ
Әділет органдарының 30 жылдығына орай Қазақстан Республикасының Әділет министрі  Қанат Сергейұлы Мусин әділет министрлігі мен ведомство...
26.09.2022
«Әділдік пен құқыққа қызмет етудің 30 жылдығы» тақырыбындағы Қазақстан Республикасы әділет органдарының 30 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткізілді
2022 жылғы 26 қыркүйекте Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институтымен бірлесіп, онла...
12.09.2022
Жеңілдетілген рәсім бойынша жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін беру және қарау тәртібі
Қазақстан Республикасы Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінің (бұдан әрі - ҚР ӘРПК) 63-бабының 2-тармағына сәйкес өтініш ауызша нысанда да, жазб...
25.08.2022
Сот сарапшылары Жапония делегациясымен кездесу өткізді
2022 жылғы 25 тамызда Жапония Елшілігінде Жапонияның Денсаулық сақтау, Еңбек және әл-ауқат министрлігінің делегациясымен жұмыс кездесуі өтті. Кездесу...
26.07.2022
Сот сарапшылары халықаралық семинарға қатысты
Ағымдағы жылдың шілде айында Будапешттегі халықаралық құқық қорғау органдары академиясы (ILEA) "заңсыз синтетикалық есірткі және өндіріс әдістері...